Bölüm Notları: Aras Bilgen ile kullanıcı araştırmaları

Bu bölümün notları İmren Karalar tarafından hazırlanmıştır. Bölümü buradan dinleyebilirsiniz.

Aras Bilgen’i tanıyalım:

• Intel’de önce UI tasarımcı, sonra UX planlama yöneticisi
• Monitize’da yönetici
• Çiçeksepeti ve Garanti’de ürün takımı yöneticisi
• Kullanıcı deneyimi tasarımı ve kullanıcı araştırmaları alanında eğitim ve danışmanlık (şu anda)

Product Research Rules’da ne anlatılıyor? (Kitabın tam adı →  Product Research Rules: Nine Foundational Rules for Product Teams to Run Accurate Research that Delivers Actionable Insight )

• “Kullanıcı araştırması” denildiğinde ilk akla gelen “kullanılabilirlik testi” oluyor ve bu sebeple limitli bakılıyor. Aslında öyle değil.
• Kitabın 3 yazarı da geçmiş ürün takımı deneyimlerine dayanarak doğru kullanılmayan veya eksik kalan tarafları desteklemek motivasyonuna sahip.
• Aslında “kullanıcı araştırması”nı herkes yapabilir. Kitapta paylaşılan 9 kural bir başlangıç noktası olarak kabul edilip her bütçeye ve her zamana uygun etkili araştırmalar yapılabilir.

“Kullanıcı araştırması” nedir?

• Elinizde merak ettiğiniz bir soruyu doğru yöntemler ve doğru kişilerle beraber çalışıp, öğrenmek istediğinizi öğrenmek ve bir takımla beraber çalışarak bu bilgileri analiz etmek
• Kullanıcı araştırması, odaklı bir araştırma sorusu ile başlayıp, doğru kişilerin katılması ve doğru metotların belirlenmesinin ardından kullanıcıların katılımıyla devam etmeli.
• Hiçbir şirket kullanıcı araştırmasına katılan 3-4 kişiden ibaret değil. Finansal, yönetimsel bakış açılarının da dikkate alınıyor olması gerekir.
• Kullanıcı araştırması tek seferlik bir uygulama değildir. Medium’da Facebook ve Google’ın sahip olduğu imkan ve ürünlerle yaptığı kullanıcı araştırmaları yanıltıcı, yanlış yönlendirici olabilir. Öyle bir bütçe, öyle bir zaman ve öyle ürünlerimiz yok. Kaynaklarımıza uygun kullanıcı araştırması konfigürasyonu bulunabilir.

Etkili kullanıcı araştırma konusu nasıl belirlenir? Konuyu etkili, iyi ya da faydalı yapan nedir?

• 2 hafta içerisinde başlayıp bitirilebilecek bir kullanıcı araştırmasını etkili olarak tanımlamak doğru olabilir.
• Yaklaşımı ve konuyu belirlemek için 4 yöntem var aslında:
• Transactional: “Kalem yaptık. Alır mısınız?”
• Confirmatory: “Mükemmel bir kalem yaptık, değil mi?”
• Problem Finder: “Amacımız ufacık sıkıntılardan olay çıkartmak.”
• Insight Seeker: “Amacımız öğrenmek. Yamulabilir, kendi düşüncemiz yanlış olabilir. Açık yüreklilik iyi iç görü getirir.”

Finansal çerçeveden düşünenlere kullanıcı araştırmasının önemi nasıl anlatılır?

• Kullanıcı araştırması bir hisle, “acaba”, “bence” içeren sorularla başlıyor ancak ilerledikçe bu sorunun objektif ve odaklı bir hale getirilmesi gerek. Bu dönüşüm sırasında finansal gerçeklik resme dahil olmalı.
• Araştırma süreçlerinin özetini paylaşmak yerine bu bakış açısındaki paydaşları çalışmaya dahil etmek vakti ve konumu el verdikçe faydalı olur ancak kullanıcı araştırmasının bütün sorulara cevap bulamayacağını bilmek gerek.

Araştırma yöntemleri nelerdir?

• Toplamda 20-25 yöntem olabilir ve bunları anlatmak, hakim olmak çok zor. Ancak, yöntemleri farklı açılardan sınıflandırabiliriz:
  • Ölçüm: tutum (intiba) ya da davranış (kullanım, deneyim, ihtiyaç) ölçmek
  • İçerik: kalitatif (birebir ziyaret etme, gözlemleme), kantitatif (a/b testleri)
• Bütün araştırma yöntemlerinin altında “kullanıcı görüşmeleri” yatıyor. Bu görüşmeler senkron ya da asenkron olabilir. Amaç iletişim kurmak ve karşılıklı birbirini anlayabilmek.

Kullanıcı görüşmelerinde ne tür sorular sorulmalı?

• Soru ararken ya da analiz ederken zorlanılıyorsa odak net olmayabilir. Odak netleştirilmeli.
• Bilimsel tarafa öncelik verebilir ve büyük resme gitmek isteyebiliriz ama ürün yaparken 6 ayda %95 bilgiye ulaşmaktansa 1 haftada %80 bilgiye ulaşmak tercih edilmeli. Mükemmel değil kullanılabilir olan veri değerlidir.

Girişimciler startup aşamasında kullanıcı araştırmasına nasıl başlamalı?

• Çoğu zaman ürün birinin problemini çözüyordur zaten. Bu sebeple en baştan itibaren kullanıcı araştırması işin içerisinde olmalı. Hatta en başlarda kullanıcıların sayılı olduğu dönemde herkesi yakından tanıma fırsatı da varken çok daha zengin iç görü elde edilebilir.
• Ne öğrenmek istiyorsanız onu sormanız önemli. “Beğendiniz mi?” yerine “ En son ne zaman kullandınız?” daha iyi bir soru.
• Kullanıcı araştırması market fit aşamasında “Böyle bir problem var mı?”, “Bu problem kimlerin problemi?”, “Bu problem çözmeye değer mi?” sorularından ilkine yanıt bulur ancak ikincisi bir pazar araştırmasının sonucu olabilir ancak. Son soru ise ikisinden de beslenen daha karmaşık bir soru.

Ürün ekibi kurulduktan sonra kullanıcı araştırmalarını nasıl kurgulamalı?

• Ayrı bir research ekibi olabilir, dışarıdan bilirkişilerden destek alınabilir. Ancak, Jared Spool’un dediği gibi “Kullanıcı araştırmasını başkasına yaptırmak tatilinize başkasını göndermek gibidir.” Aynı katkıyı sağlamayabilir.
• Başlangıç için ekip üyeleri kullanıcı araştırmasına ihtiyaç duyduğunda buna imkan sağlayabilecek birilerini ekibe katmak daha anlamlı olur.

Araştırmadan ürün yöneticisi mi tasarımcı mı sorumlu olmalı?

• Tasarımcıların gerçek kullanıcıları anlaması, kim için, nerelerde kullanılan ürünler tasarladıklarını bilmeleri çok büyük aydınlatmalar yaşatabilir.
• Ürün geliştirme süreçlerinde ürün yöneticileri aslında kararlar veriyor. Hangisi daha önce olsun, hangisi daha önemli? Bu kararları doğru içgörüyle vermek için ürün yöneticisinin bu süreçte olması daha önemli.
• Ürün yöneticisi 20 görüşme yaptıysa tasarım ekibinin bu görüşmelerden 1’ini görmesi, tekrarını izlemesi yeterli olabilir.
• Yine de bu görüşmeleri birlikte yapmanın aynı dili konuşmak, takım olmak için faydalı yanları elbette var. Ne kadar iyi hikayeler anlatılırsa anlatılsın, 15 dk birebir gözlem kadar etkili olmayabilir.

Şirket büyüdükçe araştırma kültürü nasıl ölçeklendirilir?

• Görüşme tarafında video ve ses kayıtları, A/B test kayıtları herkesle paylaşılabilir. Aynı anda aynı yerde bulunma kısıtı yok aslında.
• Herkes analizin bir parçası olabilir. Canlı canlı olmasa da gerçekliği ve ortak dünyayı görebilir.

Araştırma ekibi ne yapar, nasıl kurulur?

• Araştırma ekibinin amacı başkalarının araştırma yapmasının önünü açmak kolaylaştırmak olmalı (research ops)
• İlgili kullanıcıları bulma, yöntemi belirleme, ihtiyacı olanlara olanak sağlamak bu ekibin görevi olabilir. Örnekleri Spotify ve Booking.com’un yapılanmalarında mevcut.

Önyargının araştırmadaki rolü nedir?

• Önyargısız araştırma yoktur. Önyargısı az olan ve önyargısı bariz olan araştırmalar vardır.
• Önyargının farkında olmak, etkisini minimize edebilmek mümkün. Önyargılı olmayan bir araştırma yok ama bu bir problem değil.

Öneriler:

• Sadece Medium makaleleri ile sınırlı kalmayıp, kitaplar, başka web siteleri ve eğitim kaynaklarına bakmak gerekli.
  • Interaction Design Foundation
  • Just Enough Research by Erika Hall
  • Interviewing Users: How to Uncover Compelling Insights by Steve Portigal